‘Bij De Hoop moet je geloven’, zo weet men om mij heen. Dat geldt niet voor de cliënt. Wist u dat een ruime helft van de mensen die zich aanmeldt, niet-gelovig is? Men zoekt hoop, men zoekt liefde. En – soms wel, soms ook niet – men zoekt God.
Het geloof van de therapeut moet sterk zijn, maar ik twijfel wat af. Neem nou het geloof in de cliënt. De therapeut moet een verhaal geloven. Maar, ik beken, bij verslaving steekt twijfel weleens de kop op. Iedereen uit de omgeving van een verslaafde weet dat een verslaving alleen maar vol te houden is door heel goed te worden in liegen. De meeste verslaafden zijn meesters geworden in het overreden van zichzelf en anderen. ‘Ik, afgelopen week gedronken? Gesnoven? Welnee. Ik, in aanraking met de politie? Nee joh, behalve als je de keren meetelt dat dat niet terecht was…’
"Ex-verslaving is meestal een worsteling die blijft. Leven blijft een strijd van ups and downs"
Ik doe mijn best, maar vandaag heb ik meerdere verhalen gehoord die ik – éérlijk waar – moeilijk kon geloven. Geloof laat zich niet eisen. Ik hoopte geloof, bij een dringend verzoek van een cliënt om nú opgenomen te worden, maar diezelfde cliënt kwam vervolgens niet opdagen. Ik hoor vandaag over ineens de perfecte woonplek vinden, de perfecte kerkelijke gemeente, de perfecte jobcoach. Over hoe clean worden gouden bergen brengt en hoe het geloof nooit schuurt. Mijn geloof blijkt soms niet zo handig. Verslaving betekent vaak: de pijn verdrijven met een roesje. Ik ben dan ook nogal sceptisch geraakt als het gaat over kerken, banen, vrienden, die blijde roesjes beloven. Ex-verslaving is meestal een worsteling die blijft. Leven blijft een strijd van ups and downs. Een paradox van clean willen blijven en de harde werkelijkheid om dat vol te kunnen houden. Mijn deel van deze strijd is om geloof te hebben, te houden of opnieuw te krijgen. Door met mensen mee te strijden, zodat de paradox een strijd wordt waarin de leugen wordt ontmaskerd en er een omkeer komt.
Om half 5 komt mijn laatste cliënt. Zij is niet zo goed in overreden, gelooft weinig in zichzelf en in het verhaal dat ze probeert naar boven te halen. Aarzelend begint ze een zin. Ze onderbreekt zichzelf: “Ach nee, ik durf het nog niet te zeggen, u zult het niet geloven.” Voor het eerst vandaag is mijn twijfel gevlogen.
Margreet van der Horst, senior klinisch psycholoog De Hoop ggz
(Deze column verscheen op zaterdag 28 oktober 2017 in het Nederlands Dagblad)