Een hulpvrager bevindt zich in een kwetsbare positie. Zelf werd ik mij daarvan weer eens bewust bij een spoedafspraak met de tandarts. Er zijn volgens mij niet echt veel mensen die een spoedafspraak maken omdat ze uit zijn op een gezellige ontmoeting met een arts of hulpverlener. In mijn geval: ik had gewoon ontzettende kiespijn. Terwijl ik uitgeteld achterover lag, met mijn voeten ongeveer ter hoogte van het plafond, zei de arts tegen mij: ‘u hebt geen kiespijn, op mijn foto is niets zichtbaar wat daarop kan wijzen’.
Daar lig je dan als patiënt. Ik voelde een mengeling van ongeloof en boosheid opkomen. En ik voelde me kwetsbaar; wel pijn en geen gehoor of begrip vinden bij de arts.
Wat hielp, niet voor die kiespijn overigens, was dat ik later ging beseffen dat het mijn cliënten misschien ook wel eens zo verging of vergaat. Natuurlijk probeer ik te luisteren, maar hoor ik de klacht wel echt? Of denk ik soms dat het eigenlijk wel mee moet vallen? Zo van: ‘er zijn ergere dingen in het leven’. Nauwkeurig luisteren is een kunst. Misschien moeten we leren luisteren zoals een dokter dat doet die met een stethoscoop heel nauwkeurig, heel rustig luistert naar geluiden in het lichaam van zijn patiënt. Ausculteren heet dat.
"Ik denk echt dat je de ander ook echt gaat ontmoeten als we nauwkeurig luisteren"
‘Laten we gaan ausculteren’, zou ik zeggen. Klinkt leuk en het scheelt tientallen apps en mails, die alleen maar het idee geven dat je naar elkaar luistert, elkaar hoort. En die bovendien veelal tot misverstanden leiden die aanleiding zijn voor een volgende lading apps.
Ik denk echt dat je de ander ook echt gaat ontmoeten als we nauwkeurig luisteren. En dat is zo van belang! En zeker niet alleen in de hulpverlening. Bovendien, door de ander te ontmoeten leer je ook jezelf kennen. Je deelt wat je raakt in het verhaal van de ander.
In de ontmoeting zie je de ander en mag deze zijn wie hij of zij is, in alle kracht en kwetsbaarheid. En jij mag zijn wie jij bent. Een beetje zoals Jezus, denk ik. Bij hem mag je zijn wie je bent in de ontmoeting met Hem.
En tegelijkertijd, in die ontmoeting, wordt moeten minder en mogen meer.
Harrie Fokkens, psychotherapeut polikliniek De Hoop ggz
(Deze column verscheen in het Nederlands Dagblad)