Eenzaamheid onder jongeren is een actueel onderwerp. Ook bij de anonieme chat voor jongeren is het nieuw in de Top 3 van gespreksonderwerpen, zo delen de trainers bij Chris. Het is vooral moeilijk te herkennen. En wat als je een eenzame tiener kent, wat kan je dan doen?
Afgelopen week heeft Chris(, wat er ook is!) workshops gegeven in de Week van het Jeugdpastoraat. Ze zijn een nauwe samenwerkingspartner van De Hoop ggz. Daarom mochten we aansluiten bij de workshop over eenzaamheid onder jongeren, samen met jongerenwerkers uit het hele land. Lees verder voor antwoorden op de eerder gestelde vragen.
Een casus
‘Peter is gestopt met school in zijn laatste jaar van de havo. Hij kon het niveau niet bijhouden. Zijn klasgenoten zijn inmiddels bezig met plannen maken voor de vervolgstudie. Peter voelt zich buitengesloten en trekt zich steeds meer terug in zijn kamer om te gamen.‘
Als naaste van Peter signaleer je dat het niet goed met hem gaat. Wat nu? De jongerenwerkers delen ervaringen: ‘Vaak rust er een taboe op eenzaamheid. Maak het daarom bespreekbaar. Wanneer jullie relatie vertrouwd genoeg is mag je best direct vragen of hij zich eenzaam voelt. Misschien even een ongemakkelijk onderwerp, maar daarna zal hij doorkrijgen dat hij niet de enige is.’
Met jongeren praten over eenzaamheid is extra lastig door hun levensfase. Vaak missen zij de sociale vaardigheden om de gevoelens onder woorden te brengen. Daarbij is een algemene opvatting dat jongeren zich niet eenzaam horen te voelen: ze horen lekker buiten te spelen, tijd door te brengen met vrienden en het naar hun zin te hebben op feestjes. Ze zetten vervolgens een masker op om aan dat plaatje te voldoen.
Eenzaamheid is daarom ook meestal niet makkelijk te herkennen. In de casus trekt Peter zich terug, wat een duidelijk signaal is. Maar iedere jongeren zal dit anders uiten. ‘Eigenlijk kan je eenzaamheid pas herkennen wanneer je de jongere dusdanig goed kent dat je afwijkend gedrag kan herkennen.’ vertelt een jongerenwerker. ‘Een jongere kan zich terugtrekken, maar overcompenseren kan ook een teken zijn van eenzaamheid. Bijvoorbeeld overmatig veel uitgaan of aandacht opeisen in een groep.’
Gevoelens van eenzaamheid komen voort uit de basisbehoefte van ieder mens: ‘Is iemand blij met mij? Mag ik er zijn?’.
Oorzaken van eenzaamheid onder jongeren
De eenzaamheid ontstaat meestal bij een verandering in het leven van de jongere: in de vriendengroep, thuissituatie, lichamelijke gezondheid of dagindeling. Het veroorzaakt onzekerheid en een gevoel van onbegrepen worden. Uiteindelijk zijn gevoelens van eenzaamheid meestal terug te traceren uit de basisbehoefte van ieder mens: ‘Is iemand blij met mij? Mag ik er zijn?’. Eenzaamheid hoeft niet altijd erg te zijn. Bij het vinden van opbouwende antwoorden kan het een jongere mooie inzichten geven en verder brengen als persoon.
Wat kan je doen?
Maar bij problematische eenzaamheid kan je veel betekenen voor een jongere. Het is dan vooral belangrijk om simpelweg beschikbaar te zijn en dit ook uit te dragen. Hoe je deze beschikbaarheid kan uiten is maatwerk. Ieder mens met eenzaamheid heeft een andere situatie en voorkeur van ontmoeting. Je kan:
- praktische ondersteuning aanbieden, zoals hulp bij huiswerk of planningen maken.
- ontmoetingsmogelijkheden met andere jongeren (in de kerk) organiseren.
- een luisterend oor aanbieden.
- de jongere helpen om een passende rol in de gemeente te vinden voor meer zelfvertrouwen en sociale contacten.
- helpen om leuke hobby’s te ontdekken
- de jongere blijven uitnodigen om deel te nemen aan de jeugdactiviteiten
Verder biedt Chris kinderen en jongeren een anoniem luisterend ook via chat, mail & telefoon. Een verwijzing naar hen kan ook nuttig zijn. Als de problematiek van de jongere zijn of haar leven ontregelt is het zaak om op te schalen naar professionele zorg.