Hobbelige en hoopvolle kilometers

Uren brachten ze met elkaar door in de auto. De een als cliënt bij De Hoop en bestuurder van de auto, de ander als bestuurder van de organisatie. Maar na acht jaar zit de rit erop. Beiden nemen ze een afslag op hun weg naar een nieuw leven. Ik spreek met Patrick van der Helm (58) en Jaap de Gruijter (49). 

“Wat vond je eigenlijk van onze afdeling?” vraagt Patrick geïnteresseerd. Jaap hoeft er niet lang over na te denken: “Ik had me nooit echt bedacht dat de locatie in Dordrecht werkelijk als dorp functioneert waar cliënten ook lang kunnen wonen. Ik kwam je tegen als je aan je motor aan het klussen was. Ik kwam je tegen als je spullen vanuit het distributiecentrum van De Hoop naar de afdelingen bracht. Ik kwam je echt vaak tegen. Als in een dorp.” En in een dorp hoor je verhalen. Zo hoorde Jaap een keer Patricks levensverhaal. Het raakte hem. Wanneer Jaap op een dag een werkafspraak heeft op forse afstand van Dordrecht, vraagt hij aan Patrick of hij hem wil rijden. “Dat vond jij, als beroepschauffeur, leuk om te doen. En sindsdien, als het paste in zijn agenda, bracht Patrick mij vaak naar mijn afspraken.” Het betekende het begin van vele kilometers samen in de auto.

Kilometers maken is Patricks tweede natuur. Voor zijn aankomst bij De Hoop maakte hij er al vele. Langs pieken en door diepe dalen. Patrick: “Mijn vader en ik werkten allebei in de transportsector. Hij was mijn beste maatje. Maar hij heeft zijn pensioen niet mogen halen en overleed in 1998. Ik was verdrietig en boos. En ondanks dat mijn broer, mijn zus en mijn moeder er voor mij waren, kon ik voor mijn gevoel mijn ei niet kwijt.” Hij wilde zo ver mogelijk weg van Nederland en bracht veel tijd door op de weg, in zijn vrachtwagen. Om zijn gevoelens te verdoven gebruikte hij drugs: speed. Hij raakte verslaafd.  

Een jaar na het overlijden van zijn vader maakt Patrick opnieuw iets heftigs mee. “Ik reed een meisje aan met de vrachtwagen. Ze fietste door rood, mijn licht was groen. Ik heb nog geprobeerd haar te ontwijken, maar dat kon niet meer. Ze is ter plekke overleden.” Door deze gebeurtenis begon Patrick nog meer drugs te gebruiken. Het leverde hem hoge schulden op. Omdat hij de huur van zijn appartement niet meer kon betalen, werd hij uit zijn woning gezet. Vier jaar lang woonde hij in zijn truck en reisde hij voor zijn werk heel Europa door. Maar het dal kon nog dieper. Als hij op een dag door Zuid-Frankrijk rijdt op weg naar een klant, hoort hij dat zijn werkgever failliet is verklaard. Patrick belandde nu echt op straat. Nog eens vier jaar lang leidde Patrick een zwervend bestaan, tot hij via het Leger des Heils in Den Haag doorverwezen wordt naar De Hoop. Een belangrijk kruispunt in zijn leven, maar geen weg zonder hobbels. “Ik ben wel tien keer uit behandeling geweest”, zegt Patrick. Hij kon zich moeilijk aanpassen aan het leven in een groep en liep meerdere keren weg. Maar elke keer kwam hij terug. Met hulp kwam hij weer op de juiste weg en in 2011 kreeg hij een woning bij Beschermd Wonen. Het werd een plek waar hij zich thuis voelde. 

Tijdens de autoritten waarbij Patrick Jaap naar zijn afspraken reed, was er allereerst ruimte om met elkaar bij te kletsen. “Het is heel bijzonder om elkaar te kunnen volgen in het leven. Waarbij je heel duidelijk ziet dat het soms meezit en dat het leven soms tegenzit. Dat je dat met elkaar kunt delen is mooi”, vertelt Jaap. Het creëert een bijzondere vriendschap tussen hen. Onderweg mochten Jaap en Patrick veel van elkaar leren. “Patrick kan erg genieten van de ‘gewone’ dingen in het leven. Een goede kop koffie, een gesprek met elkaar, iets moois wat je onderweg ziet. Patrick heeft mij daarin echt voorgeleefd. Hij ziet kostbare en mooie details en wijst mij daarop. Dat liet hij me letterlijk zien onderweg.” Als Patrick in zijn binnenspiegel keek naar Jaap, zag hij een man die altijd hard aan het werk was. “Ik vind Jaap heel betrouwbaar. En trouw. Dat waardeer ik erg in hem”, zegt hij. 

En nu, na acht jaar, komt er een einde aan de gezamenlijke autoritten. Jaap vertrekt als bestuurder van De Hoop en vervolgt zijn weg als lid van de Raad van Bestuur bij ASVZ, een grote instelling voor zorg aan verstandelijk gehandicapten. Hoe kijkt hij terug op de afgelopen acht jaar? “Wat er voor mij uitspringt is dat De Hoop een Bijbelse opdracht heeft die in de kern nog steeds hetzelfde is als toen De Hoop begon in 1975. Vormen veranderen. Maar de reden waarom we het werk doen, waarom we hoop willen verlenen, was er al toen ik in 2013 bij De Hoop kwam werken en die is er, nu ik vertrek, nog steeds.”

Ook Patrick heeft een nieuwe afslag genomen in zijn leven. Sinds november 2020 woont hij niet meer bij Beschermd Wonen, maar heeft hij een eigen woning gekregen in Dordrecht. “Het voelde alsof ik in het diepe gegooid werd. Ik had het zo fijn bij Beschermd Wonen. Maar als ik nu kijk naar de stap die ik genomen heb en waar ik nu ben, dan ben ik daar heel dankbaar voor.” Eén keer per week heeft Patrick nog gesprekken bij De Hoop met zijn begeleider. “Voor jou is dat nodig om op die manier structuur en veiligheid te hebben”, zegt Jaap terwijl hij Patrick aankijkt. Die knikt. “En ik heb ook een ontzettend fijne kerkelijke gemeente om me heen staan”, vult Patrick aan. “Dat zie ik echt als het mooie van De Hoop”, zegt Jaap. “Je hoeft het niet alleen te doen. Kerken willen echt een actieve rol spelen. Goede, professionele zorg en begeleiding is belangrijk, maar een gezond netwerk is dat ook. We kunnen wat dat betreft tot op de dag van vandaag niet zonder de kerken.” Hij kijkt naar Patrick en vervolgt dan enthousiast: “Ik heb gezien wat de kracht van gemeenschap is, als je verbonden bent met elkaar. Ik zag het voor mijn ogen gebeuren. Patrick is gaan stralen. Hij is een levend verhaal van hoop.” 

Patrick vertelt dat hij aan het denken werd gezet om een volgende stap te zetten naar het meer zelfstandig wonen door een bezoek aan het Huis van Hoop in Zuidplas. Hij zag daar hoe bewoners midden in een woonwijk met elkaar zoveel mogelijk het gewone leven beleven. Met begeleiding, maar zo zelfstandig mogelijk wonen. “Voor mij was een woon- en leefgemeenschap niet de beste optie. Ik had behoefte aan alleen kunnen wonen, met behoud van de begeleiding van De Hoop”, vertelt Patrick. Jaap vult enthousiast aan: “Eigenlijk woont Patrick dus in zijn eigen Huis van Hoop: met professionele begeleiding vanuit De Hoop en met liefde omgeven door veel contacten uit zijn kerkelijke gemeente. Dat is precies het hart van de Huizen van Hoop die inmiddels door heel Nederland zijn ontstaan. In de Huizen van Hoop zie ik de oorsprong van De Hoop terug. In 1975 opgericht vanuit kerken in Dordrecht en nu zijn er opnieuw allerlei lokale initiatieven, ondersteund door de kerken.”

Het zelfstandig wonen van Patrick is een punt om te markeren. En met het vertrek van Jaap is het tijd om de auto te parkeren. Beiden nemen een goed gevulde kofferbak mee, met daarin wat ze leerden bij De Hoop, een verscheidenheid aan herinneringen en goede moed voor de verdere reis. Jaap zegt: “Ik weet niet hoe mijn leven was geweest als ik net als Patrick een dierbare had verloren op jonge leeftijd. Misschien waren mijn omstandigheden dan ook heel ingewikkeld geweest. Het besef dat het in het leven ook andersom had kunnen zijn, dat neem ik mee.”

En wat ze elkaar toewensen? “Veel geluk en zegen”, zegt Patrick resoluut. Jaap neemt het dankbaar aan. “Iemand zegenen is goede woorden over iemand uitspreken. Daarmee wil ik Patrick ook zegenen met alle goeds. Ga met God! Ik hoop dat je tot zoutend zout mag blijven. Dat ben je voor mij geweest en dat mag je voor anderen ook zijn.” Als Jaap over acht jaar nog eens langs De Hoop rijdt, hoopt hij dat je er nog steeds levende verhalen van hoop mag treffen. “Ik hoop dat het een warme plek blijft waar mensen zich gastvrij en welkom ontvangen voelen. Die sfeer proefde ik acht jaar geleden en nu nog steeds. En ik hoop dat die sfeer er over acht jaar nog steeds is. Een sfeer die je laat voelen: je mag er zijn. Je bent gekend.”

Dit artikel komt uit Hoop Magazine, editie september 2021.
Geschreven door Evelien Fokkema.